Metilensko modrilo (metilen-plavo, tetrametiltionin-klorid, metiltioninijev klorid, C16H18ClN3S , Mr=320), je naziv za 3, 7-bis(dimetilamino)-fenotiazin- 5- ijev klorid. Modrozelenkasta je kristalna tvar metalna sjaja, fenotiazinski spoj, redukcijsko/oksidacijski indikator i najvažniji predstavnik (bazičnih) tijazinskih bojila.
UPORABA:
Ima široku upotrebu u medicini, farmaciji, biologiji i kemiji.
U prisutnosti kisika izrazito je modre boje. Kako koncentracija kisika pada, tako i ono postaje bezbojno. Također, plavo metilensko modrilo redukcijom kod potencijala +0,53 V u kiselom (pH 0) postaje bezbojno.
Lako se reducira u bezbojan oblik pa kao akceptor vodika i kemijski indikator služi u istraživanju bioloških redoks-reakcija.
Upotrebljava se kao bojilo za papir, rjeđe i za pamuk, lan, konoplju i kožu, kao sredstvo protiv nametnika na trop. ribicama, itd..
U medicini se koristi kao antiseptik. Nalazi se na listi esencijalnih lijekova Svjetske zdravstvene organizacije.
Od kraja 19. st. do kraja II. svjetskog rata metilensko modrilo koristilo se u terapiji i prevenciji malarije, a u novije vrijeme interes za metilenskim modrilom kao antimalarikom ponovno raste te je u posljednjih desetak godina bilo uključeno u nekoliko kliničkih ispitivanja. Druge kliničke studije ispituju upotrebu metilenskog modrila u terapiji Alzheimerove bolesti, ishemijskog moždanog udara te Parkinsonove i Huntigtonove bolesti. U znanstvenoj literaturi opisana je selektivna indukcija apoptoze stanica karcinoma pod utjecajem metilenskog modrila i srodnih fenotiazinskih bojila. U kombinaciji sa svjetlošću ima virucidna svojstva. Također, ispitivano je i djelovanje kombinacije metilenskog modrila i auksina u fotodinamskoj terapiji karcinoma. Intravenska injekcija metilenskog modrila koristi se u terapiji methemoglobinemije te kao antidot kod trovanja cijanidima, ugljikovim monoksidom, nitratima i nitritima. Korisno je za profilaksu i smanjenje neurotoksičnih učinaka ifosfamida. U kombinaciji s drugim lijekovima koristi se u liječenju urinarnih infekcija.
U mikroskopiji se koristi za bojenje bakterija, a pošto se njime lakše mikroskopiraju određene tvari, koristi se i kao kontrastno sredstvo prilikom operacija.
U kirurgiji, endoskopiji i biologiji metilensko modrilo se koristi kao bojilo u različitim postupcima bojenja i označavanja tkiva, neselektivno bojanje stanica, itd.. U analitičkoj kemiji kao redoks indikator, za određivanje sulfida te detekciju anionskih surfaktanata.